In de huidige voedingsindustrie wordt vet maar al te graag als energiebron gebruikt, maar is het toevoegen van olie en vet in het dieet wel zo goed?
Als we kijken naar de stofwisseling van het paard kan vet inderdaad als energiebron dienen. Hoewel paarden vooral energie halen uit ruwvoer, worden deze ruwvoervezels in de dikke en blinde darm door de darmflora omgezet tot vrije vetzuren. Vet wordt in de dunne darm met behulp van spijsverteringsenzymen verteerd tot vetzuren. In dit opzicht kan vet dus prima als energiebron gebruikt worden.
Maar een paard heeft geen galblaas?
“Paarden hebben geen galblaas dus ze kunnen geen vet verwerken” is een veelgehoord statement. Toch ligt dit net iets anders. De spijsverteringsenzymen die vet verteren worden namelijk aangemaakt door de lever en bij mensen opgeslagen in de galblaas. Omdat het paard geen galblaas heeft, lekken continu kleine hoeveelheden van deze enzymen in de dunne darm.
Hoewel vaak gedacht wordt dat wilde paarden niet in aanraking komen met vet, is dit niet volledig waar. Zo bevat gras ook vet en komen ze in aanraking met oliehoudende zaden. 10kg hooi zou zo’n 400g vet zou bevatten, 400g vet komt ongeveer overeen met een halve liter olie.
In verschillende onderzoeken wordt mede hierdoor een conclusie gemaakt dat paarden prima kunnen omgaan met grotere hoeveelheden olie, dus dat dit prima als energiebron kan duren. Ze raden hierbij wel aan om grotere hoeveelheden over meerdere porties krachtvoer te verdelen en rustig op te bouwen. Als het paard diarree krijgt, heb je te veel olie gegeven.
Wat ik hierbij opmerk, is dat deze grotere hoeveelheid vet die een paard binnenkrijgt bij het eten van ruwvoer verdeeld is over een volledige dag. Wetende dat 1kg krachtvoer op 10-15min opgegeten worden, terwijl een paard makkelijk 30-40min over 1kg hooi doet, krijgt het paard in kortere tijd een bepaalde hoeveelheid olie binnen als dit doorheen het krachtvoer gegeven wordt dan doorheen het hooi. Er worden vaak ook maar 2-3 krachtvoerporties per dag gegeven, dus zelfs al verdeel je grotere hoeveelheden olie over 3 porties, dan zal de hoeveelheid te verteren vet nog steeds groter zijn dan de hoeveelheid die het paard via ruwvoer binnenkrijgt.
De spijsverteringsenzymen die het vet verteren, lekken maar in kleine hoeveelheden in de dunne darm. Vet dat niet in de dunne darm wordt verteerd, stroomt door naar de dikke darm waar het door het darm-microbioom wordt verwerkt. Het darm-microbioom dient vooral voor de verwerking van ruwvoer en kan door een (grote) aanvoer van olie verstoord geraken, wat negatieve gevolgen heeft op de algemene gezondheid. Daarbij wordt een te grote hoeveelheid olie uitgescheiden door de huid, wat het huid-microbioom verstoord. Als jouw paard dus na het toevoegen van een bepaalde hoeveelheid olie diarree krijgt, betekent dit dat het darm- en huid-microbioom ook al met olie in aanraking zijn gekomen, wat dus niet wenselijk is.
Ook ontstaan energietekorten of vermagering, waardoor het meestal wordt aangeraden om olie bij te voeren, heel vaak door het voeren van te weinig ruwvoer of een verstoord darm-microbioom waardoor het ruwvoer niet goed meer verwerkt kan worden. Is het dan wel handig om olie bij te voeren, wetende dat ruwvoer dé basis-energiebron is en een overmaat olie het darm-microbioom nog eens extra belast?
Hoe zit het met de omega’s?
Afhankelijk van hoe het vet is opgebouwd uit vetzuren, wordt het onder verschillende benamingen ingedeeld. Omega 3 en 9 vetzuren werken ontstekingsremmend in het lichaam, terwijl omega 6 een ontstekingsbevorderende werking heeft. Een goede balans hierin is dus ontzettend belangrijk.
Als we kijken naar de omega’s zijn niet alle oliën goed om te suppleren. Lijnzaadolie, visolie, olijfolie en kokosolie bevatten omega 3 vetzuren en kunnen in dit opzicht dus prima gevoerd worden. Zonnebloemolie, maisolie, sojaolie, koolzaadolie en rijstolie bevatten hoge omega 6 gehaltes en zou ik niet aan paarden voeren. Houd dit dus zeker in het achterhoofd als je olie aan het rantsoen zou toevoegen.
PS: kijk ook altijd even naar welke oliën in het (kracht)voer van je paard zijn verwerkt. Sommige voeders bevatten namelijk veel olie met omega 6 vetzuren.
Het paard in de natuur
Omdat het spijsverteringsstelsel en de stofwisseling van onze gedomesticeerde paarden nog steeds zijn afgestemd op dat wat de wilde paarden eten, stem ik het dieet hier liefst op af.
In het wild komen paarden niet in aanraking met hoge vetgehaltes, scheutjes olie of brokjes vermengd met olie. Waar zij wel met in aanraking komen, zijn oliehoudende zaden. In plaats van het voeren van olie voer ik dan het liefst zaden. Je hebt dan niet alleen het voordeel van de extra energie doormiddel van vet, maar ook de andere gezonde voedingsstoffen die zaden bevatten.
Daarnaast worden vele oliën snel ranzig, lijnzaadolie bijvoorbeeld al na 3 weken. De zaadjes kan je veel langer bewaren.
Voor paarden met gebitsproblemen of voor paarden met een hoge energiebehoefte, kunnen de zaden eventueel vermalen worden zodat de opname optimaal is. Vermaal ze dan wel pas net voor het voeren.
Een handje zadenmengsel tussentijds prima aan het rantsoen toevoegen, dit brengt ook nog eens extra diversiteit in de voeding!
Reactie plaatsen
Reacties
Hoi, erg interresant artikel. Wat voor zaden zou je dan aanraden in de voeding? Ik heb een koudbloeden, haflinger. Met veel allergieën. Erg benieuwd. Bedankt alvast
Dag Karlijn, dankjewel voor jouw reactie. Je mag even een mailtje sturen naar info@hiervoorpaarden.be, dan kijk ik graag met je mee wat past in verband met de allergieën. Groetjes Lauren